Στο διάβα του χρόνου υπάρχουν κάποιες δυναμικές προσωπικότητες, κάποια πνεύματα ρηξικέλευθα που αφήνουν ανεξίτηλα το αποτύπωμα τους, δημιουργώντας την Ιστορία. Ένα από αυτά τα πνεύματα υπήρξε ο Άνθιμος, Επίσκοπος Έλους, κατά κόσμο Άνθιμος Σκαλιστήρης, του οποίου η συμβολή στην πρώτη φάση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 υπήρξε καθοριστική.
Δέκα χρόνια πριν την έναρξη της επανάστασης, ο Άνθιμος εκλέχθηκε Επίσκοπος Έλους και το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Συνεργάστηκε με τον Επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο, με σκοπό την «(…) αναπτέρωσιν του φρονήματος Αρκάδων και Λακώνων (…)». Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι έστελνε στη Δημητσάνα ποσότητες νίτρου που εξαγόταν από τα ορυχεία του Φιλησίου, με σκοπό την Παρασκευή πυρίτιδας.
Με την έναρξη της επανάστασης τέθηκε επικεφαλής μαχητών τους οποίους στρατολόγησε ο ίδιος, βεβαιώνοντάς τους ότι όσοι από αυτούς χάσουν τη ζωή τους θα γίνουν άγιοι. Ευλογούσε δε τα όπλα των μαχητών, αποκαλώντας τα θεοφρούρητα και θεοδόξαστα. Το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσμα σε ορισμένους ιστορικούς να του ασκήσουν κριτική, θεωρώντας τον μεν μέχρι και ηθικό αυτουργό σφαγών, αποσιωπώντας δε τη μαρτυρία του ιστορικού Φιλήμονα για τις προσπάθειες του Άνθιμου να συγκρατήσει τις βιαιότητες των μαχητών κατά την άλωση της Τριπολιτσάς.
Σύμφωνα με τον Φώτιο Χρυσανθόπουλο, τον γνωστό Φωτάκο, «(…) εστάθη αμίλητος (σ.σ. ο Άνθιμος), περιτρέχων όσον ουδείς άλλος με τα στρατεύματα, υποφέρων τας μεγαλύτερας κακουχίας, διδάσκων και ενθαρρύνων τους στρατιώτας, είχεν απαραδειγμάτιστον ενθουσιασμο δια την ανέγερσιν της Πατρίδος (…)».
Στη Συνέλευση των Καλτετζών (20-26 Μαΐου 1821), υπέγραψε πρώτος για την ίδρυση της Πελοποννησιακής Γερουσίας και μαζί με τον Θεοδώρητο ευλόγησαν την πρώτη Ελληνική Διοίκηση. Όπως περιγράφει στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» ο Σπυρίδων Τρικούπης: «(…) Αφ’ ού δε υπεγράφη η ανωτέρω συστατική της Πελοποννησιακής Γερουσίας πράξις, εψάλη πάνδημος δοξολογία επ’ εκκλησίας και, απολύσεως γενομένης, ο ενάρετος, ο ταπεινόφρων, ο φιλόπατρις επίσκοπος Έλους Άνθιμος, επήρεν εκ της ζώνης του Χαραλάμπη τα δύο πιστόλας του, έκαμεν δι’ αυτών το σημείον του Σταυρού επί της εικόνος του Χριστού, και προτείνας αυτάς προς τους παρεστώτας είπεν ένθους και μεγαλοφώνως «Έλληνες, ο Κύριος ευλόγησε και αγίασε τα όπλα σας».
Ο Άνθιμος διακρίθηκε ιδιαίτερα στις μάχες στα Βέρβαινα, όπου συμμετείχε στη σύσταση στρατοπέδου, στα Τρίκορφα, όπου ήταν κοντά στους Υψηλάνη, Σέκερη και Μαυρομιχάλη, στον Άγιο Βλάσιο και στην πολιορκία της Τρίπολης, όπου άφησε την τελευταία του πνοή τον Σεπτέμβριο του 1821 από επιδημία τύφου.
Προτομές του κοσμούν τον προαύλιο χώρο του Ιερού ναού του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια Αθηνών και τον προαύλιο χώρο του Ιερού ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Έλους Δήμου Ευρώτα.
